Dwalen door de tijd

Zes eeuwen lang neemt de mens stap voor stap de Delta in bezit. Zandbanken, schorren en slikken groeien uit tot een welvarend eilandenrijk. Vanaf 1900 groeien de bevolking en industrie explosief. De haven van Rotterdam reikt zelfs tot in zee. De Deltawerken beschermen het achterland tegen de zee. Dwaal mee door de tijd en ontdek hoe dynamisch de Delta is.

1300

De eerste bedijkingen worden in de Delta aangelegd. Op de plaats van wat nu de Biesbosch is, ligt de Groote Waard: een ingedijkt landbouwgebied. Het is een van de grootste waterprojecten die wij Nederlanders ooit ondernomen hebben. Vergelijk het met de inpoldering van de IJsselmeerpolders, maar dan met de beperkte middelen van de Middeleeuwen.

1421

In dit rampjaar gaat het landbouwgebied de Groote Waard (nu de Biesbosch) ten onder tijdens de Sint Elizabethsvloed! De gebeurtenissen maken zoveel indruk dat heel veel Nederlanders het jaartal nog steeds uit hun hoofd kennen. Niemand weet hoeveel slachtoffers er vallen. Zeker is dat hele dorpen en steden verdrinken.

1600

Er worden steeds meer opgeslibde buitendijkse gronden ingedijkt. Dat leidt tot een typisch landschap: het ‘oude land’ wordt omsloten door steeds jongere dijkringen. Woonkernen en havens zijn alleen nog via lange kanalen verbonden met het Haringvliet. Spuisluisjes zorgen bij eb voor de uitwatering. Er zijn grote zorgen: de sterke Noordzeestroming vreet aan de Kop van Goeree. Dat stopt pas met de aanleg van de zeedijk het Flaauwe Werk. Voor het eerst springt het ‘Rijk’ financieel bij, want de aanleg is te duur voor de ingelanden van Goeree.

1800

Rijkswaterstaat wordt opgericht. Na talloze overstromingen temt Nederland de Maas en de Rijn. Scheepvaart naar Rotterdam gaat nog steeds door het Haringvliet, het Hollandsch Diep en de Oude Maas. Op Tiengemeten worden zieke zeelui in quarantaine gehouden. Later wordt de vaarroute naar Rotterdam ingekort door de aanleg van kanalen. In 1872 is de Nieuwe Waterweg klaar en is de route naar Rotterdam nóg korter.

1900

Eindelijk maakt ook Nederland werk van de Industriële revolutie. Droog maken en houden wordt makkelijker: windmolens worden vervangen door stoomgemalen. In de 20ste eeuw wordt steeds meer buitendijks gebied ingepolderd. Tot de zee woest terugslaat en in 1953 grote delen van Zuid-West Nederland onderstromen.

1953

De Delta net na de overstromingen van 31 januari. Er vielen ruim 1800 doden en de economische ravage was enorm. Dat nooit weer! De al langer bestaande plannen om de Delta veiliger te maken, worden versneld uitgevoerd.

1980

De meeste Deltawerken zijn klaar. Het land is veilig maar het getij is weg uit de ingedamde zeearmen. Ook de laatste overgebleven buitendijkse schorren en slikken aan het Haringvliet en de Grevelingen vallen droog. De meeste worden in gebruik genomen door de landbouw. Tot in de Biesbosch verandert het land van karakter. De natuur wordt eenvormiger, met steeds meer brandnetel en wilgenbos. De waterkwaliteit in afgesloten zeearmen wordt slechter.

2012

We willen en kunnen niet terug naar vroeger. Toch zoeken we een nieuwe balans om de negatieve gevolgen van de Deltawerken te verzachten. We willen een betere waterkwaliteit voor landbouwwater, recreatie en natuur. Het project Deltanatuur heeft in de Zuid-Hollandse Delta het verdwenen getijdenlandschap op diverse plekken weer hersteld. In de Biesbosch en langs rivieroevers en kustranden van de Zuid-Hollandse eilanden.